عکس | زهر این مورچه مثل چاقوی سوئیسی است!
دانشمندان نشان دادهاند که چگونه زهر مورچههای مخملی از طریق فرآیندهای شیمیایی مختلف برای پستانداران و حشرات درد ایجاد میکند.

تعداد کمی از موجودات میتوانند با مورچه مخملی (Mutillidae) درگیر شوند و بدون آسیب، جان سالم به در ببرند. این حشرات زمینی برخلاف نامشان در واقع مورچه نیستند، بلکه زنبورهای انگلی هستند که بهخاطر نیشهای بسیار دردناکشان معروفاند.
اکنون پژوهشگران کشف کردهاند که زنبورهای مخملی نیشدار به تمام گونهها به یک شکل آسیب نمیرسانند. ترکیبات مختلف در زهر آنها بسته به نوع قربانی که قرار است نیش بخورد، کار خود را انجام میدهند. یافتههای مطالعهی جدید به تازگی در نشریه Current Biology منتشر شده است.
بهگزارش ساینسنیوز، مورچه های مخملی از جمله حشراتی هستند که به خوبی از خود دفاع میکنند و علاوهبر زهر، به رنگ و بوی هشداردهنده، اسکلت خارجی بسیار سخت، نیش بلند و توانایی تولید صدای بلند هنگام مواجه با محرک، مجهز هستند. جاستین اشمیت، حشرهشناس، در سال ۲۰۱۶ نوشت احساس نیش مورچه مخملی شبیه ریختن روغن داغ از سرخکن روی تمام سطح دست است. تحقیقات نشان دادهاند که مهرهداران دیگر، از جمله پستانداران، خزندگان، دوزیستان و پرندگان نیز به نیش این زنبور واکنش نشان میدهند.
زهر مورچه مخملی بسته به حیوانی که نیش میزند متفاوت است
برخی گونههای دیگر نیز مانند مورچهی مخملی دارای زهرهایی با اثرگذاری «گسترده» هستند. مطالعهی جدیدی نشان داده که نوعی هزارپا دارای زهری است که بسته به اینکه هزارپا در موقعیت شکارچی است یا شکار، عملکرد متفاوتی دارد. اما بسیار نادر است که موجودی بتواند حیوانات گروههای مختلف را بهطور متفاوت دفع کند.
لیدیا بورخون، متخصص نوروبیولوژی حسی در دانشگاه ایندیانا بلومینگتون، معتقد است در برخی موارد، زهرها به اهداف مولکولی مشترکی در موجودات مختلف حمله میکنند که از اجداد مشترک به آنها ارث رسیده است. هنگامی که بورخون و همکارانش برای اولینبار آزمایش با مورچههای مخملی را آغاز کردند، مشکوک شدند که ممکن است در مورد زهر آنها نیز چنین باشد. بورخون میگوید: «اگر میخواهید در برابر شکارچیان متعددی دفاع کنید، منطقی است که زهر باید با هدفقراردادن یک مولکول باستانی و مشترک عمل کند. در نهایت، آنچه ما پیدا کردیم متفاوت و شگفتانگیز بود.»
تیم تحقیقاتی زهر مورچههای مخملی سرخ (Dasymutilla occidentalis) را جمعآوری کردند و نسخههای مصنوعی ۲۴ پپتید آن را ساختند. این پپتیدها مواد شیمیایی اصلی هستند که درد ایجاد میکنند یا به سلولها آسیب میزنند. پژوهشگران با آزمایش ترکیب زهر و هر پپتید بهطور جداگانه روی نورونهای لارو مگس میوه، موفق به شناسایی واکنش خاصی شدند که توسط پپتید اصلی Do6a ایجاد میشد و به نورونهایی حمله میکرد که به تحریکات مضر واکنش نشان میدهند.